زوجه پس از فوت شوهر باید بتواند به راحتی زندگی خودش را ادامه دهد و حقوقی که پیش از مرگ شوهر داشته، همچنان در نبود وی داشته باشد؛ یکی از این حقوق، استرداد جهیزیه است.
دعوای استرداد جهیزیه
مطالبه جهیزیه پس از فوت مردبدین صورت است که اموالي كه بر طبق رسوم قديم، زوجه به خانه شوهر ميآورد، تحت عنوان جهیزیه شناخته ميشود. اصولا زن نيز مانند مرد ميتواند در اموال خود هر تصرفي که خواست، انجام دهد و در واقع زن در مسايل مالی خود استقلال تام دارد.
نوشتن سیاهه اموال زن یکی از راههای دریافت جهیزیه است البته داشتن فاکتور اموال خریداریشده به نام زوجه، یکی دیگر از راههای استرداد جهیزیه محسوب میشود.
تا زماني كه شوهر این سیاهه اموال را امضا نكرده و در ضمن دو نفر نیز به عنوان شاهد زیر آن سياهه را امضا نكرده باشند، چنين سياهه جهيزيه اي اعتبار نخواهد داشت. بهتر است تا شهود امضاكننده ذيل اموال مربوط به جهيزيه، مذکر باشند و ترجيحا از خويشاوندان زن نيز نباشند. پس از آن كه شوهر و آن دو شاهد، زير سياهه جهيزيه را امضا كردند، این سیاهه حالت سند عادی پیدا میکند که در زمان بروز اختلاف میتواند برای اثبات ادعای زن به کمک او بیاید.
افرادی که فاکتور و سیاهه در دست ندارند
در مورد کسانی که هیچ یک از این موارد یعنی سیاهه و فاکتور را در اختیار نداشته باشند، اموال اختصاصی مرد به زوج و اموال اختصاصی زن به زوجه تخصیص مییابد. اگر برای اموال مشترک، مدرکی در دست نباشد، این اموال به صورت مشترک میان زن و مرد تقسیم میشود.
عرف نیز یکی از مسایل مورد توجه در تهیه جهیزیه محسوب میشود، عنوان کرد: در بعضی مناطق، همه وسایل جهیزیه توسط مرد خریداری میشود و در برخی مناطق نیز تهیه اقلام بزرگ جهیزیه با وی خواهد بود همچنین در برخی شهرهای دیگر، زن همه وسایل را خریداری میکند و همین موضوع، ملاک پس گرفتن اموال است.
آسیب رسیدن به جهیزیه :
جهیزیه به عنوان «امانت» در اختیار مرد قرار میگیرد. اگر مرد در استفاده از این وسایل، به طور عمدی به آنها آسیب رسانده یا آنها را بشکند، همسر وی میتواند با مراجعه به دادسرا و طرح شکایت، از وی شکایت کیفری کند.
نحوه ارث رسیدن جهیزیه :
مطابق قانون، جهیزیه متعلق به زوجه است و در صورت فوت وی، اموالی که از او بر جا میماند به میزان سهمالارث به ورثه تعلق میگیرد. اگر زوج و زوجه صاحب فرزند باشند، یک چهارم اموال به مرد به ارث میرسد و اگر صاحب فرزندی نباشند، یک دوم اموال به مرد به ارث رسیده و بقیه اموال میان سایر وراث تقسیم میشود.