علائم تجاری

آشنایی با شرکت‌های تضامنی؛ از تاسیس تا انحلال |دفتر حقوقی موکل

شرکت تضامنی یکی از انواع شرکت های تجاری است که مقررات مربوط به آن، از سوی قانونگذار در قانون تجارت احصا شده است.
بر اساس ماده ۱۱۶ قانون تجارت، «شرکت تضامنی شرکتی است که تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود. اگر دارایی شرکت برای تأدیه (پرداخت) تمام قروض کافی نباشد، هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض شرکت است. هر قراری که بین شرکا بر خلاف این ترتیب داده شده باشد، در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود.

 

دفتر حقوقی موکل، ارائه دهنده خدمات حقوقی، وکالت کلیه امور حقوقی توسط وکیل پایه یک دادگستری تهران

در اسم شرکت تضامنی باید عبارت «شرکت تضامنی و حداقل اسم یک نفر از شرکا ذکر شود. در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکا نباشد، باید بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده است، عبارتی از قبیل (و شرکا) یا (برادران) قید شود. (ماده ۱۱۷ قانون تجارت) شرکت تضامنی بین دو یا چند نفر شریک تشکیل می شود و شرکای این شرکت در برابر تعهدات شرکت، متضامنا و به طور نامحدود مسئولیت دارند. هر گونه توافق بین شرکا برای حفظ حقوق اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود. خصوصیت شخصی بودن قرارداد شرکت تضامنی موجب شده است که سهم الشرکه هر یک از شرکا اصولا غیر قابل انتقال باشد؛ مگر با رضایت کلیه شرکا در طول حیات شرکا و پس از فوت یکی از شرکا.
تاسیس شرکت تضامنی با تنظیم شرکت نامه که به صورت اوراق چاپی در اداره ثبت شرکت ها موجود است، صورت می گیرد. در شرکت نامه مذکور باید نام، نوع، موضوع شرکت و مرکز اصلی و نشانی کامل و همچنین اسامی شرکا یا موسسان و شماره شناسنامه و محل اقامت آنها قید شود. برای تشکیل شرکت تضامنی، تمام سرمایه نقدی، تادیه شده و چنانچه سهم الشرکه غیرنقدی باشد، باید تقویم شده و تسلیم شود. در هنگام تاسیس شرکت، اساسنامه مربوط به آن نیز که در واقع آیین نامه داخلی شرکت است، توسط موسسان تنظیم می شود. بر اساس ماده ۱۹۵ قانون تجارت، «ثبت کلیه شرکت های مذکور در این قانون الزامی و تابع جمیع مقررات قانون ثبت شرکت ها است.

نحوه انتخاب و عزل مدیر

شرکت تضامنی توسط حداقل یک مدیر که شرکا از میان خود انتخاب می کنند، اداره می شود. مدیر مزبور ممکن است غیر از شرکا بوده و از خارج انتخاب شود. در صورتی که مدیر از بین شرکا بدون قید در اساسنامه انتخاب شده باشند، با توجه به شرایط اساسنامه به اتفاق آرای سایر شرکا قابل عزل است. مدیر غیرشریک با شرایط پیش بینی شده در اساسنامه و در غیر این صورت، با تصمیم اکثریت شرکا معزول می شود. در صورتی که عزل مدیری بدون دلیل موجه باشد، مدیر معزول حق مطالبه ضرر و زیان را از شرکت خواهد داشت.  مدیر یا مدیران مندرج در شرکت نامه قابل عزل نیستند و حق استعفا نیز ندارند؛ مگر با توافق تمامی شرکای شرکت تضامنی. در صورتی که مدیر یا مدیران در اساسنامه انتخاب شده باشند، ممکن است طبق اساسنامه نسبت به تغییر مدیر یا مدیران مذکور عمل شود. اگر مدیر یا مدیران در شرکت نامه یا اساسنامه انتخاب نشده اما انتخاب آنان بعدا صورت گرفته باشد، در این صورت شرکا می توانند مدیر یا مدیران فوق را معزول کنند. بدیهی است مدیر یا مدیران حق استعفا خواهند داشت.

  قلمرو محدودیت اختیارات مدیر
مدیر شرکت تضامنی برای اینکه بتواند شرکت را در مقابل اشخاص ثالث متعهد سازد، باید به نام شرکت و در حدود اختیارات خود اقدام و اتخاذ تصمیم کند. در غیر این صورت شخصا مسئول تعهدات مزبور خواهد بود. در دو مورد به محدودیت اختیارات مدیر یا شریک شرکت تضامنی به طور صریح اشاره شده که شامل ممنوعیت تقسیم سود، تا زمان جبران ضررهای وارده به شرکت و نیز  محدودیت انجام عملیات تجارتی است.

  مسئولیت مدنی مدیر شرکت
مسئولیت مدنی مدیران در مقابل شرکت از مقررات عقد وکالت پیروی می کند و مسئولیت مدنی مدیر در مقابل شرکا، تابع اصول کلی حقوق مدنی است که در باب تسبیب و قانون مسئولیت مدنی پیش بینی شدهاست. به خصوص در مواردی که قلمروی اختیارات مدیران در اساسنامه تعیین شده است.
شرکای شرکت تضامنی مسئولیت تضامنی دارند و تمامی بستانکاران مطالبات خود را از شرکت مطالبه می کنند. حال اگر دارایی شرکت تکافوی ادای دیون بستانکاران را نکند، اشخاص اخیر حق دارند به شرکای شرکت تضامنی برای وصول مابقی مطالبات خود منفردا یا مجتمعا مراجعه کنند.  هیچ یک از شرکا نمی توانند با استناد به اینکه میزان قروض شرکت از میزان سهم او در شرکت تجاوز می کند، از تادیه قروض شرکت امتناع ورزد. فقط در روابط بین شرکا مسئولیت هر یک از آنها در تادیه قروض شرکت به نسبت سرمایه ای خواهد بود که در شرکت گذاشته اند؛ آن هم در صورتی که در شرکت نامه ترتیب دیگری اتخاذ نشده باشد. منافع در شرکت تضامنی به نسبت سهم الشرکه بین شرکا تقسیم می شود، مگر آن که شرکت نامه ترتیب دیگری مقرر کرده باشد. تادیه هر نوع منفعت به شرکا تا زمانی که کمبود سهم الشرکه شرکا به علت زیان های وارده جبران نشده باشد، ممنوع خواهد بود. بر اساس ماده ۱۱۹ قانون تجارت، «در شرکت تضامنی منافع به نسبت سهم الشرکه بین شرکا تقسیم می شود، مگر آن که شرکت نامه غیر از این ترتیب را مقرر کرده باشد. همچنین مطابق ماده ۱۳۲ این قانون، «اگر در نتیجه ضررهای وارده، سهم الشرکه شرکا کم شود، مادام که این کمبود جبران نشده، تأدیه هر نوع منفعت به شرکا ممنوع است.
  مسئولیت شرکا در مقابل طلبکار شخصی
طلبکاران شخصی شرکا حق ندارند طلب خود را از دارایی شرکت تامین یا وصول کنند اما می توانند نسبت به سهمیه مدیون خود (شریک تضامنی شرکت) از منافع شرکت یا سهامی که ممکن است در صورت انحلال شرکت عاید مدیون مزبور شود، هر اقدام قانونی که مقتضی باشد، به عمل آورند. طلبکاران شخصی شرکا در صورتی که نتوانسته باشند طلب خود را از دارایی شخصی مدیون وصول کنند و سهم مدیون از منافع شرکت برای تادیه طلب آنها کافی نباشد، می توانند انحلال شرکت را تقاضا کنند. (مستفاد از ماده ۱۲۹ قانون تجارت)

  موارد عام انحلال شرکت تضامنی
شرکت تضامنی تحت شرایط عام حقوق شرکت ها منحل می شود که شامل منتفی شدن تعدد شرکا، انقضای مدت شرکت، انتفای موضوع شرکت، ورشکستگی شرکت، بطلان قرارداد شرکت و تصمیم تمام شرکا است.

  منتفی شدن تعدد شرکا
این موضوع به این معنا است که هر شرکت برای ایجاد و ادامه حیات، نیاز به دو یا چند شریک دارد. در صورتی که به هر دلیلی این تعدد شرکا از بین برود، دیگر شراکتی وجود نخواهد داشت بنابراین شرکت نیز از بین می رود.

  انقضای مدت شرکت
در صورتی که شرکت تضامنی برای مدت محدودی ایجاد شده باشد، پس از پایان این مدت شرکت خود به خود از بین می رود. (بند الف ماده ۱۳۶ قانون تجارت)

  انتفای موضوع شرکت
در صورتی که انجام موضوع فعالیت شرکت به دلایلی از قبیل انجام شدن یا ممنوع شدن آن غیرممکن شود، شرکت منحل خواهد شد. (بند الف ماده ۱۳۶ قانون تجارت)
  ورشکستگی شرکت
به محض اینکه حکم ورشکستگی شرکت صادر شود، شرکت منحل خواهد شد. (بند الف ماده ۱۳۶) ورشکستگی زمانی مصداق دارد که شرکت از عهده پرداخت بدهی هایش برنیاید. بر اساس ماده ۴۱۲ قانون تجارت، «ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی در نتیجه توقف از تأدیه وجوهی که بر عهده او است، حاصل می شود. حکم ورشکستگی تاجری را که حین الفوت در حال توقف بوده است، تا یک سال بعد از مرگ او نیز می توان صادر کرد.

  بطلان قرارداد شرکت
برای ایجاد شرکت، دو یا چند نفر با یکدیگر توافق کرده و قرارداد شرکت را منعقد می کنند. حال اگر این توافق به علتی باطل باشد، منجر به بطلان شرکت می شود.

  تصمیم تمام شرکا
از آنجایی که همه شرکا با توافق هم، قرارداد تشکیل شرکت را منعقد می کنند، خودشان نیز می توانند با توافق، شراکت را از بین ببرند.   علل خاص انحلال شرکت تضامنی
در مورد شرکت تضامنی قوانینی پیش بینی شده است که می توان آنها را به ترتیب زیر خلاصه کرد: انحلال شرکت برابر بند ب ماده ۱۳۶ قانون تجارت، با موافقت تمامی شرکا امکان پذیر است بنابراین در صورتی که حتی یکی از شرکا مخالف باشد، انحلال صورت نخواهد گرفت. با این حال اگر اساسنامه یا شرکت نامه، شرکا را از حق فسخ محروم نکرده باشد، هر یک از شرکا می تواند در صورتی که انحلال به قصد ضرر زدن به شرکا یا اشخاص دیگر نباشد، انحلال شرکت را درخواست کند. (بند د ماده ۱۳۶ قانون تجارت) این تقاضا باید شش ماه قبل از فسخ، کتباً به شرکا اعلام شود  همچنین اگر برابر اساسنامه باید سال به سال به حساب شرکت رسیدگی شود، فسخ در هنگام پایان محاسبه سالیانه به عمل می آید. (ماده ۱۳۷ قانون تجارت) ورشکستگی یکی از شرکا ممکن است به انحلال شرکت منجر شود. (بند ه ماده ۱۳۶ قانون تجارت)

انحلال شرکت به سبب ورشکستگی شرکا جنبه قهری دارد یعنی نیازمند صدور حکم انحلال به وسیله دادگاه به سبب ورشکستگی شریک نبوده و کافی است که مدیر تصفیه شریک ورشکسته کتباً تقاضای انحلال شرکت را کرده باشد و از این تقاضا شش ماه گذشته و شرکت، مدیر تصفیه را از تقاضای مزبور منصرف نکرده باشد. (ماده ۱۳۸ قانون تجارت) فوت شریک نیز شرکت را منحل می کند (بند و ماده ۱۳۶ قانون تجارت) مگر اینکه شرکای باقی مانده و قائم مقام متوفی، به بقای شرکت رضایت دهند.
برابر ماده ۱۳۹ قانون تجارت، اگر سایر شرکا به بقای شرکت تصمیم گرفته باشند، قائم مقام متوفی باید در مدت یک ماه از تاریخ فوت رضایت یا عدم رضایت خود را کتباً اعلام کند. محجوریت یکی از شرکا موجب انحلال شرکت می شود. (بند و ماده ۱۳۶ قانون تجارت) اما در ماده ۱۴۰ قانون تجارت آمده است که در صورت محجور شدن یکی از شرکا با اِعمال ماده ۱۳۹ قانون تجارت، می توان شرکتی را از انحلال نجات داد یعنی باقی ماندن شرکت، وابسته به رضایت سایر شرکا و قائم مقام محجور است.

انحلال شرکت تضامنی برابر با بند ج ماده ۱۳۶ قانون تجارت، در صورتی ممکن است که یکی از شرکا به دلایلی انحلال شرکت را از دادگاه تقاضا کند و دادگاه آن دلایل را موجه تشخیص داده و حکم به انحلال بدهد.  البته موضوع مهم تشخیص موجه بودن دلایل است و دلیل را وقتی می توان موجه دانست که سایر شرکا وظایف و تعهدات خود را انجام ندهند یا عملی مخالف با محتوای قرارداد شرکت انجام دهند البته مطابق تبصره همین ماده، در صورتی که دلایل انحلال، منحصراً مربوط به شریک یا شرکای معین باشد، دادگاه می تواند به تقاضای سایر شرکا، به جای انحلال، حکم به اخراج آن شریک یا شرکای معین را بدهد. در صورت درخواست طلبکار یا طلبکاران شخصی هر یک از شرکا، شرکت منحل می شود، آن هم زمانی که نتوانسته باشند طلب خود را از دارایی شخصی مدیون (شریک) وصول کنند و سهم مدیون از منافع شرکت هم برای پرداخت طلب آنها کافی نباشد. (ماده ۱۲۹ قانون تجارت) باید گفت قانونگذار سعی در حفظ حقوق طلبکاران و بقای شرکت دارد. زیرا اولاً مقرر کرده است که طلبکار باید ۶ ماه قبل، قصد خود را به اطلاع شرکت برساند و ثانیاً طبق ماده ۱۳۱ قانون تجارت، در صورتی که سایر شرکا سهمیه آن شریک را از دارایی شرکت نقداً پرداخت کنند، می توانند از انحلال شرکت جلوگیری کنند.   ثبت و اعلام انحلال
انحلال شرکت تضامنی برابر با ماده ۲۰۰ قانون تجارت باید اعلام شود. به این ترتیب، شرکای شرکت تضامنی مکلفند که انحلال شرکت را با ارایه مدارک مقرر، در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسانند و سپس ظرف یک ماه از تاریخ ثبت، انحلال شرکت را توسط اداره ثبت محل در روزنامه رسمی قوه قضاییه و یکی از جراید کثیر الانتشار مرکز اصلی شرکت منتشر کنند.

  تصفیه شرکت
پس از انحلال، اموال شرکت باید میان شرکا تقسیم شود اما چون خود شرکت قبل از انحلال معاملاتی انجام داده و طلبکارانی دارد، باید قبل از تقسیم اموال بین شرکا، طلب آنان پرداخت شود. به همین دلیل است که قانون، تصفیه را مقدم بر تقسیم اموال قرار داده است. تصفیه به مجموعه عملیاتی گفته می شود که به نقد کردن دارایی و طلب های شرکت و پرداخت بدهیش منجر می شود.

  تقسیم اموال شرکت
تقسیم دارایی شرکت میان شرکا پس از پرداخت بدهی های شرکت صورت می گیرد. از تاریخ تقسیم اموال، طلبکاران شرکت دیگر حقی نسبت به شرکت ندارند زیرا از تاریخ تقسیم، شرکت نیز از بین می رود و طلبکاران تنها می توانند به شرکا که مسئولیتشان تضامنی است، رجوع کنند.   شخصیت حقوقی شرکت تضامنی بعد از انحلال
بر اساس ماده ۲۰۸ قانون تجارت، اگر برای اجرای تعهدات شرکت معاملات جدیدی لازم شود، متصدیان تصفیه انجام خواهند داد. با توجه به این ماده معلوم می شود که شخصیت حقوقی شرکت، تنها برای انجام اموری که برای تصفیه لازم است، باقی خواهد ماند البته باید توجه داشت که در این مورد اهلیت شرکت محدود نشده است بلکه اختیارات مدیر تصفیه محدود می شود.   آثار بقای شخصیت حقوقی شرکت
برخی نتایج بقای شخصیت حقوقی شرکت در حال تصفیه شامل این موارد است:
شرکت نام و اقامتگاه خود را حفظ می کند تا به این ترتیب اشخاص دیگر بتوانند علیه شرکت اقامه دعوا کنند و نیز شرکت بتواند به طور مستقل علیه اشخاصی که به او بدهکارند، اقامه دعوا کند. شرکت می تواند تعهدات جدیدی را در حدودی که امر تصفیه اقتضا دارد، بر عهده بگیرد. (ماده ۲۰۸ قانون تجارت) طلبکاران می توانند در صورتی که انحلال شرکت به سببی غیر از ورشکستگی بوده، صدور حکم ورشکستگی شرکت در حال تصفیه را تقاضا کنند همچنین به دلیل اینکه شخصیت حقوقی شرکت فقط برای تصفیه باقی مانده است، شرکت از تاریخ انحلال نه قابل تبدیل به شرکت دیگری است و نه می تواند فعالیت جدیدی را آغاز کند.

بیشتر درباره شرکت های تضامنی بدانید

تعریف شرکت تضامنی

  استفاده از علامت تجاری شرکت منحل شده

آشنایی با شرکت با مسئولیت محدود

لینک دین
تلگرام
اینستاگرام
الووکیل

ورود اعضا

برای دریافت خدمات حقوقی ثبت نام کنید